NEVŞEHİR KABAK ÇEKİRDEĞİ yetiştiriciliği son 20 yılda önemli bir sektör haline gelmiştir. Nevşehir’in tarım çeşitliliğinde önemli bir alternatif ürün olarak değerlendirilen ve üretim alanları da giderek artış gösteren Nevşehir Kabak Çekirdeği 2018 yılında coğrafi işaret alarak yöresel tarım ürünlerinde zirveyi elde etmiştir.
Kırsal bölgelerde buğday, yem ve baklagil bitkileri bol miktarda yetiştirilirken Nevşehir Kabak Çekirdeği de üretim büyüklüğü ile bu sıralamada yerini almıştır.
Kabak çekirdeği yetiştiriciliği sulama imkânlarının sınırlı olduğu yerler için ekonomik ve avantajlı bir üründür. Çekirdek kabaklarından elde edilen tohumların uygun koşullarda depolanmak koşulu ile 1-2 yıl saklanma şansı vardır. Kabak çekirdeği yetiştiriciliği tarım teknolojilerine de uygundur. Tohum ekiminden hasadına ve tohum işlemesine kadar olan her aşamada tarım teknolojileri kullanılabilmektedir.
Çerezlik olarak kullanılmasının yanı sıra gıda sektörü için hammadde konumundadır. Kabak çekirdekleri yağ yönünden zengindir. Bu nedenle çekirdeklerinden çıkarılan yağ doğrudan veya salata soslarına eklenerek değerlendirilebilmektedir. Yağ üretimi dışında yağ tesislerinden çıkan posa ve hasat sonu atıkların hayvan yemi ve organik gübre olarak kullanılabilme şansına da sahiptir.
Günümüzde ürünlerin sağlık değerinin yüksekliği kalite özelliği olarak dikkate alınmaktadır. Kabak çekirdeği halk arasında uzun yıllar bağırsak kurtlarının düşürülmesinde kullanılmıştır.
Günümüzde yapılan araştırmalarda kabak çekirdeğinin doymamış yağ asitleri (% 35-47), protein (% 33-36), karbonhidrat (% 37) yönünden zengin olduğu kadar, mineral maddeler ve özellikle E vitamini yönünden zengin olduğu ortaya çıkarılmıştır.
Türkiye’nin çerezlik kabak çekirdeği üretiminin %33'ünü yıllık 16.673 ton üretim ile Nevşehir sağlamaktadır.
1- İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ: Çekirdek Kabağı aşırı sıcak ve kuraklıktan hoşlanmaz. En iyi gelişim sıcaklığı 20-25 ⁰C’dir. Yetiştirme periyodu boyunca iklim dalgalanması gelişimi yavaşlatır. Vejetasyon süresi 140-160 gündür. Kabak ışığı seven bir bitkidir. Uzun süreli kuraklık veya aşırı nem Fungal hastalıkların yayılmasına neden olur. Bu nedenle yetiştirme yerinin iyi seçilmesi gerekir. Toprak isteği bakımından çok seçici olmamakla birlikte humuslu, gevşek, besin maddesince zengin topraklar tercih edilmelidir. Ağır killi topraklar Çekirdek Kabağı yetiştiriciliği için uygun değildir. En uygun toprak pH’sı 5,5-7,5 arasıdır.
2- TOPRAK HAZIRLIĞI: Çekirdek Kabağı yetiştiriciliğiyapılacak arazinin sonbaharda özellikle kış yağışlarından daha fazla istifade edilebilmesi açısından derin sürülmesi gerekmektedir. İlkbaharda ikinci sürüm ile birlikte dekara iyi yanmış çiftlik gübresi verilerek karıştırılmalıdır, bu işlem toprağın su tutma kapasitesi ve havalanmasını sağlamanın yanı sıra toprak sıcaklığının daha hızlı artmasını sağlayacağından bitkilerin erken çıkışına imkan vermektedir.
3- EKİME HAZIRLIK: Çekirdek Kabağı yetiştiriciliğinde en önemli hususlardan biri tohumluk seçimidir. Nevşehir yöremize ait çeşitler Ürgüp sivrisi, Hanım Tırnağı, Çerçeveli çekirdek çeşitleri kullanılmaktadır.
Tohumluk;
1-Tam olarak hasat olgunluğuna ulaşmış kabaklardan elde edilmiş olmalıdır,
2-İri, Parlak ve düzgün olmalıdır,
3-Çekirdek içi boş, kırık, çatlak, küçük ve zayıf olmamalıdır
Kabak çekirdeği ekimi elle veya makine ile yapılabilmektedir. Elle ekimde ocak usulü ekim yapılır ve dekara 1-1,5 kg tohum kullanılır. Her Ocağa 2-3 adet tohum 3-5 cm derinliğe bırakılır. Makineli ekimde ekim normu 500-750 gr/da’dır. Sıra arası ve sıra üzeri mesafe yetiştiriciliğin sulu veya kıraç şartlarda yapılacağına göre değişmektedir. Sulu şartlarda sıra arası 80-100 cm sıra üzeri 40-50 cm. kıraç ta ise 150-200 cm sıra arası ve 80-100 cm sıra üzeri mesafelerde yapılır.
4-SULAMA : Kabakta ekolojik şartlar baz alınarak ilk meyveler görülünceye kadar sulama yapılmaz. Sulama; salma, yağmurlama veya damlama yapılabilmektedir. Mantari hastalıklar gözetilerek sulamanın damlama yapılması daha uygun olacaktır. Yapılacak sulamalarda toprak su tutma kapasitesine dikkat edilerek sulama yapılmalıdır. Sulamadan 3-5 gün sonra toprağın tavına göre boğaz gübrelemesi yapılarak boğaz çapalaması yapılır.
Kabakta vejetasyon süresi boyunca 15-20 gün arayla bitkinin ihtiyaç durumuna göre 4-5 kez sulama yapılabilir. Hasattan bir ay kadar önce ise sulama kesilmelidir.
5.HASAT: Son sulama işlemi bitirildikten sonra 1 ay kadar beklenir ve yapraklar tamamen solup meyve sapı tamamen kuruduktan sonra meyve bitkiden koparılır. Yetiştiricilerin tercihine göre arazide veya depoda tohumların meyve etinden ayrılmasının sağlanması amacıyla 15 gün bekletilir. Tohumların meyveden ayrılması elle ve makine ile yapılabilmektedir. Ayıklanan tohumlar güneşte veya özel kurutma tertibatlarında kurutularak kullanıma hazır hale getirilir.
6.ÇEKİRDEĞİN KAVRULMASI: Nevşehir Kabak çekirdeğini diğer bölgelerdeki çekirdeklerden ayırt eden en önemli özellik kavrulma yöntemidir
Yöremizin kendine has bir çekirdek kavurma yöntemi olup süt ile özel bir harç hazırlanarak Taş Fırınlarda kavrulur. Bu harç hem çekirdeğe özel bir koku vermekte hem de lezzetini artırmaktadır. Çekirdek kişilerin isteğine göre ister yaş kavrulur istenirse kuru kavrulur. İlimiz genelinde çekirdeğimiz yaş olarak kavrulur. Hem depolama kolaylığı sağlar, hem de lezzet ve kokusu daha hoş olur.
COĞRAFİ İŞARETİN ÖNEMİ!